Makala

Akmyrat Gürgenli
Baýdak baýramına diktator Niýazovıñ doglan güni kölge salýar!
Golia@rferl.org
   19-nji fewral Türkmenistanda baýdak güni. Halkymyzyñ buýsanjyna buýsanç gatylan güni. Türkmen döwletiniñ milli tugunyñ beýleki döwletleriñ hatarynda Birleşen Milletler Guramasynyñ binasynyñ ýanynda mawy asmanda parlan güni. Hatta oña göwüni ýetmeýän, görüp bilmeýän, içi ýetmeýän Eýranyñ baş şäheri Tehranyñ ortarasynda al asmana galan güni.

  1991-nji ýylda Türkmenistana garaşsyzlygyny jar edenden biraz soñra- ýaranjañlar garaşsyzlygy Niýazov alyp bedri diýýärler, aslynda Niýazov  Türkmenistanyñ garşsyz bolmagynyñ tarapynda durman geldi,  milli baýdagyñşekliniñ/formasynyñ kabul edilmegi barasynda köp maslahat edildi, dürli pikirler, teklipler ara atyldy. Şol maslahata hem ýurduñ içinden hem-de daşyndan gatnaşyldy. Hatta şu setirleriñ avtory-da Türkmeniñ milli tugunyñ formasy barasynda öz garaýşyny Türkmen döwletine hödürledi. Şonda baýdagmyzyñ sada, zenanlarymyzyñ ketenisi ýaly ýerliginiñ gyzyl, kenarynyñ sary bolmagyny teklip edipdi. Kerim şahyr aýytmyşlaýyn:

«Baýdagmyzyñ gyzyl boljagyny

Göýä bilen ýaly müñ ýyllap ozal,

Ýüpegini gülüñ suwuna boýap,

Keteni dokanmyş Gül diýen gözel…»

   Türkmeniñ halysynyñ reñki gyzyl, aýaldyr erkekleriniñ dony gyzyl, gyzyl biziñ milli reñkimiz. Emma biziñ teklibimmize gulak gabardanam bolmady, diñlänem, edil musulman döwletlerinde boluşy ýaly ýaşyl reñki alyp oturuberdiler. Ýüzünde bolsa aý-ýyldyzdan başga dürli tire-taýpalaryñ haly göllerini ýerleşdirdiler.

   Baýdak diýeniñ sada bolmaly, edil beýleki döwletlerdäki ýaly, ony mekdep çagalary hem-ä kagyza hem-de ýürklerine nagyş edip bilmeli. Baýdakda ýerleşdirilýän nagyşlar, ulusuñ milli simbollaryndan ylham almaly. Edil ata-babalarymyzyñ asyrlar öñ Gurduñ kellesi, ýa-da ok-ýaýdan peýdalanyşy ýaly, şoña meñzeş simbollardan peýdalanmaly. Häzirki ýaşyl baýdagyñ ýüzündäki bäş sany halynyñ gölüniñ ýerleşdirilmegini başda beýik Magtymgulynyñ goşgusyndaky:

«Teke, Ýomur, Gökleñ, Ýazyr, Alyly,

 Bir döwlete gulluk etsek bäşimiz.»

Diýen pikrinden ylham alnandygy öñe sürüldi, görseler munda tire parazlygynyñ yýsy bar, bäş welaýatyñ simboly diýdiler.

   Bir gezek 1996-njy ýylda Swedeniñ Göteborg şäher airoportynda Aşgabatdan geljek Türkmenistanly dostum Baýram A. garşy almaga bardym. Meni uzakdan görer ýaly elime kiçiräjik Türkmen baýdagyny alyp zadla durdum. Elimdäki ýaşyl baýdagy görenlerden käbiri: «Siz Marrokodanmy» diýip ýürege düşdüler, ahyry baýdagy ýygnap jübüýme salmaly boldum.

   Diktator Niýazovyñ ýaranjañlary Türkmeniñ milli puluna onuñ suratyny ýerleşdirmek bilen ganahatlanman, milli tugumyza-da «Türkmenbaşynyñ»suratyny goýjak bolup ummalakan atdylar. Häzir Niýazov suratly Türkmen manady kör köpüge degenok, hatta diktatoryñ özi-de Amerikanyñ dolarlyny sowýar.

  19-njy fevral baýdak gününe, mili baýramçylyga diktatoryñ doglan güni kölge saýlar. Şu günler Türkemenistanyñ haklara telefonlar gatnaşygy edarasyna jañ etseñiz operator gyýz: «Beýik Türkmenbaşynyñ doglan güni gutly bolsun, näme hyzmat» diýip jogap berýär. Olar üçin baýdak bahana, olar öz «serdarlarynyñ» doglan gününi belleýärler, baýdak dagy «witjik» bolup galýar.

   Emma hakyky Türkmen üçin baýdak milli tagmadyr, ol ýürklerde ebedi ýaşar. Baýdagyñ formasyny-da, keşbini-de gözelleşdirip bolar, ýöne oña hiç haçan, hiç hili hapadyr, pislik ýokaşmaz, ýokaşdyrybem bilmezler.

Erkinlik tugumyz hemişelik parlasyn.

Akmýrat Gürgenli

Çek jemhuriýeti

2006-njy ýylyñ 18-nji fevraly        

 

       [ Baş sahypa ]            [ Çap ]             [ Dostuňa ýolla ]

turkmensahra.org