Ýatlama

Janköýer mugallym Nazgurban Nejjaryny ýatlap !

   Bendertürkmende 2-nji jahan urşy döwründe bina edilen birnäçe täsin jaý bardy. Olaryñ birisi şäheriñ gaýra tarapynda demirýol gurlşugynyñ tamamlanan ýerinde «Gümrük» edarasy, iki sanysy bolsa şäheriñ illerräginde ýerleşýärdi. Olaryñ birisi ýokary oku jaýdy, beýlekisi häzirki «Bender» sinemasynyñ garşysynda ýerleşen we «Demokratlaryñ» öýi dilýäñ jaýdy. Bulardan başga, Aşyr ada gidýäñ ýoluñda harby maksat üçin bina edilen giýñ meýdany tutýan jaýa duş gelinýärdi. Bulary Almanlaryñ hem-de ruslaryñ bina edendigi aýdylýar. Bulardan başga Bendertürkmen bilen gadymy Gürgen(häzirki K.Gabus) aralygynda Almanlaryñ guran «Alman hatda» diýen ýol-da çekilipdi.
   Biz bu gürrüñimizde B.Türkmeniñ şol mekdebinde ençme ýyllap müdür bolan we gulluk ýyllarynda ýüzlerçe ýokary okuwly Türkmenleri ýetişdiren Nazgurban agah akynda bildigimizden durup geçmekçi.
 
    Gadymy orta oku jaýy, bir mahal demirýol kadrlaryny taýýarlamak üçin niýetlenipdi. Oña «Hüneristan-e Säneti» diýlýärdi, Onda bir topar Türkmen ýigidi tälim aldı. Olaryñ arasynda görnükli edebiýetçymyz Nurmuhammet Aşyrpur(Türkmenistanda ol Aşyrpur Meredov aty bilen tanalýar)dagy bolupdyr. Mämet yrza şanyñ şounistik siýasaty netijesinde soñra bu teknikom ýapylyp, bazasy gadymy Astrabat(häzirki Gürgene) alnyp gidilýär we bu ýerde «Hedaýet» aty bilen orta mekdep döredilýär.
 
   1962-nji ýylda başlangyç mekdebi obamyzda tamamlap, okuwy dowam etdirmek üçin beýleki obaçylar ýaly B.Türkmene geldim. Ol döwürde orta mekdep iki tapgyrdan ybaratdy. 1-nji we 2-nji sikl. Üç ýyly öz üçine aýlan 1-nji sikl, şäheriñ gaýra tarapynda «Hazar» diýen mekdepde okalýardy, onuñam janköýer müdüri bardy, familýasy Kötükdi. Bu mekdebi tamamlanlar «Hedaýet»da okuwny dowam etdirip, şol ýerdenem orta okuwunyñ diplomyny /atestatyny aýlardy.
 
   Ýadymda, ilkinji gezek şol mekdebiñ gapysyndan ädlänimde gözi gara äýnekli, daýaw bir adama gözüm düşdi, ol mekdebiñ derwezesiniñ öñünde eýläp-beýläk gezmeläp, gelen-giden okuwçylary barlaýardy. Jañ kakyldy, klasa girmek üçin nyzama durardık, rugsatsyz mekdebe gelmänleriñ atlary okalardy, olar bir gyraga çykyp durardılar, soñra, jañ kakylandan soñ gelenler-de olary goşulardy. Gara äynekli-soñra görüp otursam merhum N.Nejjary olary diñlärdi, käbirlerini klasa goýbererdi, käsine bolsa temmi bererdi. Garaz onuñ elinden syýpjak gumanyñ ýokdy. Ol şeýle bir pristijli, prinsipli adamdy welin diñi-taýy ýokdy. Onuñ mekdepde ýöredýäñ berk düzgüni, disiplini nusga alarlykdy. Merhum Nejjarynyñ şol siýasaty netijesinde her ýylda 10-larça Türkmen universitet egzaminleri gazanýardy. Onuñ ýetişdiren doktorlary, injinýerleri, dürli ugurlardan bilermenleri, teknisiýenleri gaty köp boldy.
 
   Özlerini Eýranyñ kommunist partiýasy saýýan «Tudeh» partiýanyñ arhiv-materiallarynyñ arasynda merhum Nazgurban Nejjarynyñ 1940-njy ýyllarda bu partiýanyñ hatarynda hereket edendigi hakda birnäçe dokumete gabat geldim. Olar barada nesip bolsa ýazyp oturan «Türkmensähranyñ taryhy» işimde dolurak durup geçerin.
  
   Merhum Nejjary Türkmen balalarynyñ ýokary ylym almakda, hatly sowatly etmek ugrunda köp alada etdi. Onuñ aty şol mekdebe dakylyp, hatyrasy ebedileşdirilse çüpüne düşerdi diýp oýlanýarys. Ýeri gelende aýtsak, Pählevi rejimi agdarlandan soñra bu mekdebe beýik «Magtymgulynyñ» aty berildi, häzir bolsa başga ata eýe.
 
   Ýeri gelende şol mekdepde merhum Nejjarynyñ orunbasary bolup işlän A.Amanmähemmedini-de ýatlap geçeýliñ. B.Türrkmende Ybraýym Alagy, Muhammet Bogda ýaly janköýer mugallymlar az däldi. Hemmeleriñ atlary, hormatlary, elmydama halkyñ ýüreginde ýaşar diýen umyýt bilen sözümi jemleýärin.
 
Akmyrat Gürgenli
Taryh ylymlaryñ kandidaty
Prag
03.12.2005   

       [ Baş sahypa ]            [ Çap ]             [ Dostuňa ýolla ]

turkmensahra.org